Jahon savdo tashkiloti (JST) mamlakatlar oʻrtasida ochiq va adolatli savdoni ta’minlabgina qolmay, balki tovarlarning chegaralar orqali toʻsiqlarsiz va samarali harakatlanishida ham muhim ahamiyat kasb etadi.

Oʻzbekiston mutasaddilari JSTning maxsus bitimlari doirasida bojxona masalalari boʻyicha keng qamrovli intensiv oʻquv seminarida ishtirok etdilar.

JST Bojxona bahosi boʻyicha qoidalari, Kelib chiqish qoidalari va Savdo-sotiqni soddalashtirish toʻgʻrisidagi bitimlar JSTning bojxona masalalari bilan shugʻullanadigan asosiy bitimlaridan hisoblanadi.

XSM JST Kotibiyati bilan hamkorlikda 2024-yil 21-avgust kuni onlayn kurs tashkil qildi.

Xalqaro savdo ishtirokchilari uchun bojxonada tovarlar qiymatini baholash jarayoni haqiqiy boj stavkasi qoʻllanilishi kabi jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi.

JSTning Bojxona bahosi toʻgʻrisidagi bitimi bojxona maqsadlarida tovarlarni baholashning adolatli, yagona va neytral tizimini yaratishga qaratilgan boʻlib, bu tizim tijorat shartlariga mos keladigan va oʻzboshimchalik yoki soxta bojxona qiymatlaridan foydalanishni taqiqlaydi.

Kelib chiqish qoidalari - bu mahsulotning milliy manbasini ("milliy mansubligi" yoki "kelib chiqishi" deb ataladi) aniqlash uchun zarur boʻlgan mezonlar. Ularning ahamiyati import bojlari va cheklovlar turli hollarda import manbasiga bogʻliq boʻladi. Kelib chiqish qoidalariga oid hukumat qoʻllaydigan amaliyotlari juda xilma-xildir.

Import qilinadigan tovarlarga nisbatan qoʻllaniladigan savdo tartibini belgilashda kelib chiqish qoidalari hal qiluvchi rol oʻynaydi. Ular, ayniqsa, kelib chiqishning aniq qoidalariga (mahsulotning milliy mansubligi) muvofiq imtiyozli rejim berilgan erkin savdo shartnomalari doirasida muhim ahamiyatga ega. Bundan tashqari, JSTga a’zo boʻlmagan mamlakatlar uchun kelib chiqish qoidalari ularning mahsulotlariga ishlov berishga ta’sir qilishi mumkin, bu ularni JSTning Eng koʻp qulaylik rejimi (MFN) imtiyozlaridan istisno qilishi mumkin. Bundan tashqari, kelib chiqish qoidalari, muayyan mamlakatlarning ma’lum mahsulotlariga qarshi antidemping choralarini qoʻllashda muhim ahamiyatga ega boʻlib, bunday choralar toʻgʻri va adolatli qoʻllanilishini ta’minlaydi.

Shuning uchun kelib chiqish qoidalari Oʻzbekiston uchun koʻp tomonlama savdo tizimi taqdim etayotgan imkoniyatlardan toʻliq foydalanish uchun, ayniqsa, imtiyozli savdo rejimlari sharoitida juda muhimdir.

Bojxona tartib-taomillarini soddalashtirish

Savdo-sotiqni soddalashtirish toʻgʻrisidagi bitim chegaradagi tartib-qoidalarni tartibga solish va modernizatsiya qilish hamda import va eksport oqimini osonlashtirish maqsadida aʼzo davlatlar oʻrtasida bojxona hamkorligini yaxshilash maqsadida tuzilgan.

Mamlakatlar boʻylab bojxona jarayonlari koʻpincha murakkab, eskirgan va uygʻunlashtirilmagan. Bu byurokratik toʻsiqlarni keltirib chiqaradi, ortiqcha xarajatlarni oshiradi va tovarlar chegaralarni kesib oʻtishda kechikishlarni keltirib chiqaradi. Bitim tranzit va chegaraviy yuklarni tashish, chiqarish va rasmiylashtirishni tezlashtirishga qaratilgan.

Bitim, shuningdek, rivojlanayotgan mamlakatlarga maxsus va differensial rejim deb ataladigan tamoyil asosida oʻz imkoniyatlariga muvofiq choralar qoʻllash imkonini beradi.

Seminarda 25 kishi oflayn va onlayn tarzda ishtirok etdi. Ular orasida Oʻzbekistonning JST masalalari boʻyicha bosh muzokarachisi, shuningdek, tegishli vazirlik va bojxona organlarining vakillari bor edi.

Bojxona xizmati vakili Shukurullo Moʻminov mutasaddilarning salohiyatini oshirish boʻyicha olib borilayotgan ishlarni “ayniqsa foydali” deb baholadi. U hamkasbi Jamshid Isomurodov bilan JSTning Bojxona qiymatini baholash va Savdo chora-tadbirlarini soddalashtirish toʻgʻrisidagi bitimlar ijrosi yuzasidan amaliy savollar bilan murojaat qildi.

Ayni paytda mamlakatning JST Ishchi guruhida amaliyot oʻtayotgan JIDU talabalari ham JST Kotibiyatining ikki taniqli ekspertlari – Darlan Marti va Jessi Nikol tomonidan oʻtkazilgan seminarda qatnashdilar.

XSM Toshkentdagi Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti hamda JST kafedralari dasturi (WTO Chairs Programme) bilan hamkorlikda Yevropa Ittifoqining moliyaviy koʻmagida “Oʻzbekistonning JSTga aʼzo boʻlish jarayoniga koʻmaklashish” loyihasi doirasida intensiv savdo oʻquv seminarini tashkil qildi.